#siwek2siwek

Jeździed nie odchodzi

Mateusz Moczulski

…czyli wytęż wzrok i znajdź różnice pomiędzy obrazami…
Znajdź różnice i podobieństwa, drogi widzu, pomiędzy plastyką Ojca, Mariana Siwka a warsztatem Córki – Iwony Siwki-Front.A może jednak, skupiony odbiorco, porównywanie wcale nie jest istotne?
Jak nazwać – szanowny oglądaczu sztuki – to rodzinne spotkanie ? To przecież dyskusja: Ojca i Córki o wspólnej pasji, w której ścierają się różne punkty widzenia. Niedokończona rozmowa, która zaczęła się przy niedzielnym obiedzie i przeciąga się w pracowni do późnego wieczora.
„Sztuka przedłużyła mu życie” – mówił ś.p. prof. Jerzy Vetulani komentując obrazy Mariana Siwka. Po śmierci artysty jego głos jest nadal słyszalny. Może dlatego, że to co tworzy artysta – czyli komentarz wizualny do życia – pozostało nadal „głosem” z którym i dziś można „rozmawiać”.
Ojciec i Córka rozmawiają dalej. Dla sztuki nie ma nic nie możliwego.
Iwona Siwek-Front wie, że artysta spogląda poza fasadę rzeczywistości, że artysta czuje prawdziwie i naturalnie, że tak właśnie musi być, nie inaczej! Moda, trendy, blichtr tego świata przemijają ale na odbiorcę zawsze działa to, co prawdziwe i naturalne. Siwek-Front czasami podnosi głos, mówi że artysta powinien wsadzać nos tam gdzie innym nie wypada.Wolno mu wykrzyczeć prawdę, pod którą może podpisać się cała rzesza ludzi. Denerwuje ją plastikowy świat, jak go nazywa i dostrzega głód „na mądrych ludzi”. Współczesny świat zalany jest głupkowatością – jej obrazy toczą z nią nieustanny dialog.
Siwek2Siwek, Siwek mówi do Siwka, komentuje Siwka, Siwek przykłada do Siwka inne tło, nowy kontekst, przymierza, próbuje, mówi „zobacz to?”, „a może tak?”. Zadaje te wszystkie pytania których, być może, nie udało się Ojcu zadać.
Ojciec jak to Ojciec, jest milczący, zostały po nim obrazy, co miałby jeszcze powiedzieć. Zwłaszcza że już odszedł, choć zarazem jest tutaj. Jest obecny, choć zawsze przebywa w innej rzeczywistości, pod koniec życia patrzy już inaczej na sztukę, zmienia się jegoperspektywa.

Dzisiaj chyba nawet lepiej go widać. Zyskują na znaczeniu sprawy jego sztuki. Zostały po nim uliczne impresje, zostały portrety ludzi niedostrzeganych. Biały jeździec, frasobliwi faceci z piwnego baru lat 80-tych, nabzdryngolony chłop w stajni, Biała Dama z Rynku. Jest oczywiście i król ulicy ze swoim bandem, niewidomy i sparaliżowany Stefan „Kororo”, legendarny romski skrzypek. Jest Wodzu, co zawsze stylówę miał i umiał użyć mowy wiązanej, jest Madonna Żebrząca z Dziecięciem z Mikołajskiej, z którą rozmowę kontynuuje Córka.
Jest samozwańczy czyściciel końskich odpadów, gówniany Don Kichot, przemierzający Kraków wczesnych lat 90-tych na rowerze. Choć zamiast roweru pasowałby mu konik, Rosynant, albo jeszcze lepiej Pegaz. Typ zwany pieszczotliwie „gówniarzem”, miał pomysł na biznes i szufelkę, było to jednoosobowe przedsiębiorstwo, któremu podcięto skrzydła.Jest cała galeria postaci marginalnie najważniejszych.
Jest Człowiek, pokazany z całym swoim brudem, z bagażem życia. Taki Człowiek, który przeszedł pod drutem kolczastym. Żeby to dzisiaj zrozumieć, potrzebni są tacy bohaterowie z rysunków Ojca. Żeby zrozumieć dlaczego wolność dla artystów była kiedyś rzeczą najważniejszą (dla niektórych nadal jest).
Siwek2Siwek, mówią o pięknie i wadze wolności jednym głosem. Mówi do tych, którzy wolą nie wiedzieć, mówią tak by łatwiej było zrozumieć: co dziś znaczy wolność. Czym był drut kolczasty „made in Auschwitz”. Mówią aby zachować proporcje. Wtedy człowiek nie głupieje tak łatwo. Dla Iwony Siwek-Front ważną sprawą jest także język, służący międzyludzkiej komunikacji. Ile problemów wynika z niezrozumienia. Przynajmniej to starajmy się zrozumieć.
Marian Siwek widzi przede wszystkim człowieka, z jego słabościami. Pejzaż jest śladowy, czasem galopuje koń albo siedzi facet z flaszką, na tle kopcącej Nowej Huty. Pejzaż jest muśnięty. Ale najważniejszy jest człowiek. Tak mówią Siwek2Siwek, wyrażając to, każdy na swój sposób.
– Nigdy nie robiłam takich ingerencji, tiptopkami chodziłam wokół naszego tematu, pierwszy raz robię kolaże…
Córka odsłania jeszcze jeden poziom wrażliwości artystycznej Ojca. Za człowiekiem kroczą zwierzęta. Kopulują, załatwiają swoje potrzeby, cierpią, czują, przeżywają. Przeszywające oczy, gwałtowne, dzikie, zwierzęce instynkty. Bohaterowie drugiego planu, od zarania znoszący w świecie ludzi dużo cierpienia.
Motyw pegaza, który zgubił skrzydła jest częsty u Mariana Siwka.
– Nakleiłam go na łąkę, na mój rysunek. Taka łąka skojarzyła mi się z wolnością, przyrodą, miłością. Jak wychodzimy na łąkę jesteśmy wolni. Tam jest zapach, są robaki, fantastyczne żyjątka. Myślę, że jeździec wcale nie odchodzi.
Kiedy sztuka jest żywa, dochodzi do nieoczekiwanych spotkań i wydarzeń Na kolażach Iwony Siwek-Front wycięta żebraczka Mariana Siwka pojawia się z bratem. Sporo jej rysunków zatonęło w powodzi, która nawiedziła pracownię.
Z tych dzieł, które zatonęły lub uległy uszkodzeniu w powodzi Córka zaczęła wycinać i tworzyć nowe rzeczy. Sztuka to także kontynuacja. Interesuje ją dokąd „płynie” ten nasz nowoczesny mózg, przeładowany informacjami i dobrobytem. Rozmowę o mózgu prowadzoną z prof. Jerzym Vetulanim los zresztą też nagle przerwał…
Gdzie Człowiek jest dzisiaj? Pozostał jedynie szereg pytań. Po co ten warsztat, ta kreska, którą przedłuża życie Ojcu?
Ojciec nie odpowiada. Jeździec patrzy na łąkę.

Siwek 2 Siwek. Przekraczać granicę świata, pozostać biednym, lecz pięknym

Jacek Rozmus

Kondycję człowieka dzisiejszego wyraża tyle znany od początku świata konflikt międzypokoleniowy ile „jakaś dziwna nieprzystawalność żyjących w jednej przestrzeni różnych grup wiekowych ludzi” i nie bez powodu wprowadziłem do rozmowy, jaka od niedawna toczy się między krakowskim artystą malarzem i rysownikiem Marianem Siwkiem oraz jego córką, Iwoną Siwek-Front, której artystyczne podróże obejmują Europę, Afrykę i obie Ameryki wątek, a raczej motyw literacki, cytując Olgę Tokarczuk. Czy dostrzegana przez pisarkę przepaść międzygeneracyjna, dramatyczna, swoista dla pandemicznego XXI wieku ujawnia się w wizualizowanych, ale też poddawanych werbalizacji obszarach porozumiewania się córki z ojcem?

Rozmowa, generowana za sprawą projektu Siwek2Siwek w istocie toczy się od bardzo dawna; dzięki projektowi zyskała nowe środki wyrazu i jest artykułowana niepokojąco sugestywnie, inaczej niż do tej pory. W printy prac Mariana Siwka jego córka wkleja wybrane fragmenty swoich, podobnie, jak ojca, krakowskich i arcypolskich światów; w uzyskanych w ten sposób kolażach dochodzi również do głosu egzotyka podróżniczki z ulicy Wiślnej. To, co niewątpliwie dzięki wojażowaniu Iwony eksploduje witalnością w jej spojrzeniu na rzeczywistość, której współrzędne Olga Tokarczuk wymienia jako „złożenie, wielość, różnorodność, wzajemne oddziaływanie, metasymbioza”, zdaje się w rysunkach jej ojca zaglądać z pełnym jednak rezygnacji uporem, tragicznie, boleśnie, lecz ujmująco poza realia archaicznego urbanizmu, prowincji postindustrialnej, zlokalizowanej na obrzeżach, choć nie na marginesie wielkiej historii, robotniczej ale też rustykalnej. Noblistka zauważyła jednak, że epoka, której świadectwem pozostają Siwkowi ludzie, zwierzęta, ulice i wiejskie krajobrazy, oferowała możliwości dziś de facto atawistyczne, bo „paradoksalnie rzecz ujmując, żyliśmy w świecie otwartym dla wyobraźni, świecie o zaledwie naszkicowanych granicach, pełnych niewiadomego. Ten świat domagał się nowych opowieści i nowych form, ciągle się przed nami mienił, wciąż powstawał na naszych oczach”.

Iwona ma z czego wybierać; proces wybierania ma tu jak najbardziej znaczenie metaforyczne i jednocześnie odnosi się do zabiegów warsztatowych, technicznych; podobnie zresztą jak wycinanie i wklejanie, surfowanie, reprezentujące jednocześnie dzisiejsze przemierzanie oceanu informacji, które, powtórzmy za pisarką „na dodatek ciągle znajdują się w stanie samotworzenia, samokomentowania”. Czy żeglowanie tego rodzaju można sfabularyzować? Jeśli tak, otrzymamy komiks o wzajemnie przenikających się kadrach, historię bez początku i końca, pokazującą, że oczekiwana i śniona w Polsce ostatnich dekad, mniejsza o ich geopolityczną, emocjonalną i historyczną lokalizację terra incognita oferuje niezmierne bogactwo, ono jednak wyrodnieje poprzez swój nadmiar, dostatek narasta, robaczywieje, przybierając formy organiczne, zachodzą w nim procesy namnażania się i rozkładu. My natomiast rozrastamy się i przepadamy w holobioncie, który, jak wyraziła to autorka E. E., pozostaje symbiotycznym, lecz nieustannie zmiennym środowiskiem rozmaitych organizmów. I takie właśnie proweniencje wyrażają kolaże Iwony, wciąż artykułowana, falująca, zmienna gama nastrojów, inicjowanych, to znów wygaszanych podczas tej pokoleniowej podróży/rozmowy. Posłuchajmy: krakowska nędzarka, żebraczka i ulicznica, Madonna z Ulicy Mikołajskiej otwiera ramiona jak gamy na klawiaturze, w kołysce ud i kolan piastuje noworodka, ciasno, na średniowieczna modłę zabandażowanego w pieluchy. Iwona emituje z ust niemowlaka komiksowy dymek z komunikatem, „kup mi tego ajfona” i nie zapomina go zaaplikować poprzez hasztag. Kolażowa sieć sprzyja afiliowaniu innych również atrybutów, swoistych ulicznym, knajpianym krakowskim, ale też egzotycznym eksploracjom autorki Baby statystycznej bez grama silikonu, tutaj dłonie Madonny… podtrzymują jak regalia uschnięty na brąz kwiat róży i główkę maku, obie rośliny na cienkich łodygach sterczą jak berła, ze stóp wyrastają pędy flory śródziemnomorskiej, syte, jak rogi obfitości palmowe funeralia, liryczna przekora, pokraczna, a przy tym niezmiernie łagodna w zaznaczonych delikatną kreską gołębiach, zajętych swoimi sprawami.

Owszem, widać, że kobiety na obrazach i rysunkach Iwony lubią być podziwiane i mówią o tym, nawet, gdy upadłe róże duchowne klęczą przed gipsową figurką Matki Boskiej i flakonem z pustej półlitrówki „Żytniej”… „nie idź pod wiatr, to się nie opłaca”… Matka Boska Kwietna, królowa robaczywego świata wśród czarno-białych, lecz pracowicie niepoddających się archetypowej wizualizacji hydraulików i westernowych idoli; oni wypuszczają z otchłani czasu potworne zwierzęta, żerujące w ściekach hologramowej społeczności. Lecz właśnie od wczoraj podziemne miasto nie kryje już tajemnic, metropolia bez przerwy pogrążona jest we śnie, noc nareszcie przestała być mistyczna i sprzyja pokracznej menażerii, taki ekosystem zapewnia jej bezsenne wegetowanie, więc potwory nie muszą się budzić. Można więc rozstrzeliwać powstańców madryckich, co zawsze będzie się działo wbrew naszej mitologii husarskiej, narodowej i świętej, albo rozegrać Guernicę na rodzinnej wsi, kiedy zapada zmierzch i jałówki przypomniały sobie o oborze, a mężczyźni robią wszystko, żeby zapomnieć o domu. W ten czas nieuchronnie zaprzeszły, rustykalny i robotniczy Iwona transmituje rytuały uliczne, wyabstrahowane z przestrzeni od wczoraj na zawsze zamkniętej i dlatego zaaranżowane w niekończące się opowiadanie bez dialogów, paradoksalnie dostępne właśnie dzięki temu, co jest ezoteryczne, jak artystka przewrotnie opisała kwiaciarki z krakowskiego Rynku, szczep płanetników i handlarek, tancerki wciąż tej samej rewii, która najwyraźniej, jak krzyk w ujęciu Herberta „wymyka się formie”, tutaj wyrażonej mechanicznym wzrokiem manekinów, normowanej zębatym jak tryby okiem opatrzności i tanim szyderstwem plazmatycznej zieleni spotworniałych ludzików, ostrzegających przed filistrem, naiwnie bezradnych wobec zasad ekonomii. Kolaże, które Iwona nakleja na printy rysunków Taty, aranżując całkiem po Reymontowsku pojmowaną ucieczkę do życia, albo „wymianę poglądów w formie wzajemnych memoriałów, jak je nazywali Witkiewiczowie”. Nie chodzi tu więc o pokoleniowe antagonizmy, Stanisław Witkiewicz, co podkreślił Stefan Okołowicz, nie życzył sobie, by w ten sposób postrzegano artystyczne różnienie się ojca z synem. Witkacowska aksjologia, ale też buntownicza obyczajowość, sposoby artykułowania realiów zastanego świata i uczestniczenia w nim mają swe źródła w osobowości ojca. I tak też przedstawiają się relacje między Siwkami, których polityczne i historyczne rzeczywistości do siebie nie przystają, lecz mówiąc o powinowactwach artystycznych ojca i córki, nie zawaham się, by za Okołowiczem skonstatować, że „więź duchowa między nimi nigdy nie została naruszona”

Marian Siwek (born in 1936 in Niepołomice, died on 17th May 2007 in Krakow) – Polish painter and draftsman.

Life

He spent his youth in Krakow. After completing the High School of Fine Arts, he graduated from the Faculty of Painting at the Academy of Fine Arts. His supervisors were Jerzy Fedkowicz and Emil Krcha. Siwek is an artist from the generation of Stanisław Wójtowicz and Jerzy Panek. In the early 1970s his studio in Krakow burned down and the fire consumed almost all of his work. An artist-outsider, who opposed to the political regime of Poland. For this reason, his works were not exhibited by the national institutions and museum collections. He organized vernissages and meetings for friends at his home. He became present in the consciousness of viewers only in the early 1990s, discovered and appreciated by art connoisseurs. In 2000 he fell ill with Alzheimer’s disease, yet despite the illness, did not cease artistic activityⁱ. His latest works served as scientific and research material for Jerzy Vetulani, His daughter is Iwona Siwek-Front, a Krakow artist.

Artistic output

He is the author of portraits of Jerzy Panek, Ida Haendelⁱⁱ, Tadeusz Kantor or Jonasz Stern. He made the world’s only drawn documentary entitled Straceńcy [The Doomed] (1981/1982) illustrating the massacre of miners in the Wujek coal mine (1981). The most important cycles of his drawings are the following: Bloody Spring in December (1971), TV sketches (1980/1981), Panic Theatre (1980s), Walking the Streets of Krakow (1990s to 2005), Karolina’s Death (1998–2000), Weirdos (2005/2006), Horses (1965–2005), Family Scenes (1970–2003) and Maria Magdalena (1998). His drawings deal with social and political issues.

The artist’s works have been exhibited in the Podbrzezie Gallery in Krakow, the Historical Museum of the City of Krakow (Town Hall Tower, Hippolyte Tenement House), the Palace of Art and the National Museum. The series of drawings called Straceńcy [The Doomed] is displayed in multimedia form at the European Solidarity Centre in Gdańsk. In 2015 the Krakow Society of Friends of Fine Arts organized the artist’s posthumous exhibition entitled “… to właśnie człowiek” [“Faces of man”] ^iiiivvvi, commemorating the 34th anniversary of introducing the martial law in Poland.

A real artist – a man who was not in line with any authority or idea, nor even with himself. Art was the only way in which he could express himself and capture the meaning of existence (…). Marian Siwek drew things as they are. It is a greedy record of everyday life, of this land, his father’s house, his mother’s house and the bar. He shifted from the elements of comic book towards painting and back. He used pencils, paints, involvement in current affairs as well as subtle metaphors and lyrics. He drew and painted mainly the rejected ones, the ones who would be rejected even today. Without concealment, or beautification, he was able to bring out humanity even in places where we hold our noses and where the triviality of existence makes us sick (…).

– Mateusz Moczulski, fragments of the text for the exhibition “Faces of man” (2015)

With a reporter’s passion, I was discovering – sheet by sheet – carton boards covered with a dense patch of ink, here and there crossed by nervous lines strongly marking the trace of the tool, yet each time forming a dynamic composition. The power of expression of these notes from the land of absurdity, increasingly distant on the map of the historical archipelago of awkwardness and degeneration is still poignant today. Just as poignant as is the figure of an artist confined within the four walls of his studio, sentenced to non-existence by the dignitaries of the Socialist People’s homeland. Lonely and isolated, in his drawings he exposed bare emotions, almost shouting his comments on the world that marginalized him. The artist chose to emigrate internally, but it was the environment of art where he found the free world, so distant from the land of lies… and consistently, day after day, month after month, year after year, he drew (…).

– Miłosz Horodyski^vii, fragments of the text for the exhibition “Faces of man” (2015)

Categories: Polish painters; Polish draftsmen, people born in Niepołomice, born in 1936, died in 2007, buried at New Cemetery of Podgorze

The rider never leaves

Mateo Moczulski

…that is, look closely and spot the differences between the images…
Dear viewer, spot the differences and similarities between the art of father – Marian Siwek the and the artistic output of his daughter – Iwona Siwek-Front. Or maybe for a focused viewer such comparisons are not important at all?
How should we call this family meeting, dear art lover? After all, it is a discussion: father and daughter sharing common passion in which different points of view clash. An unfinished conversation, which began with a Sunday dinner and drags on in the studio until late in the evening.
“The art prolonged his life,” said the late Professor Jerzy Vetulani commenting on Marian Siwek’s paintings. Though the artist passed away, his voice can still be heard. Maybe due to the fact that his artwork, this visual commentary on life, has remained a voice with which one can discuss even today.
Father and daughter continue their conversation. In art nothing is impossible.
Iwona Siwek-Front knows that the artist looks beyond the facade of reality, the artist’s sensations are real, natural and it has to be like this, not the other way! Fashion, trends, glamour of this world – they all pass away, but this which is real and natural always touches the viewer. Siwek-Front sometimes raises her voice, saying that at times artists should put their nose where others do not dare. For an artist is allowed to shout out the truth, which can after be adopted by the masses. The artist is displeased with the world of plastic, as she calls it, and she perceives the hunger for the wise. Modern world is flooded with stupidity and her paintings are in a constant dialogue with it.
Siwek2Siwek, Siwek talks to Siwek, Siwek comments on Siwek, Siwek places Siwek against a new background, in a new context; she tries, attempts, asks: “See this”, “Or maybe like that?” She poses all those questions which perhaps she had never asked her father.
Father, as the father, remains silent, his paintings are what is left, what more could he add? Especially that he is gone, yet still being here. He remains present, though always in a different reality, by the end of his life exposing a different look at art, a changed perspective.

Today he is probably even more visible. The subject matter of his art is gaining in importance. His legacy are street impressions, portraits of unnoticed people. The white rider, worry-worn guys in a beer pub of the ‘80s, a hammered peasant in a stable, the White Lady from the market square. There is, of course, the king of the street – blind and paralyzed Stefan “Kororo”, a legendary Roma violinist and his band. There is the Boss, always stylish and knowing how to make use of a compound speech, there is the Begging Madonna with the Child from Mikołajska street, with whom the artist daughter continues to polemicize.
There is a self-proclaimed horse waste cleaner, the shitty Don Quixote, who traverses Krakow of the early ‘90s on a bicycle. Though he might have preferred a little horse – Rocinante, or even better, Pegasus, instead. The guy lovingly nicknamed “Shithead”, who had the idea for a business and a shovel, a one-man business that had its wings cut off. An entire gallery of marginally important figures.
A man is depicted with all his dirt, with the luggage of life. It is a man who passed under the barbed wire. Today, we need heroes like the figures from the father’s drawings, we need them to understand why freedom was once most important for artists and why for some it has remained such.
Siwek2Siwek with one voice proclaim the beauty and importance of freedom. They speak to those who prefer not to know, they speak to make the meaning of freedom today clear, to remind us what was the barbed wire “made in Auschwitz”. They speak to maintain proportions. Then people do not get fooled so easily. For Iwona Siwek-Front, language is important in terms of interpersonal communication, as many problems result from misunderstandings. This is what we should at least try to understand.
Marian Siwek first of all sees a man, a man with all his weaknesses. The landscape is just a trace, sometimes a galloping horse or a guy with a bottle sitting against the background of the mounding of Nowa Huta district. The landscape is merely brushed; the man is the most important. This is what Siwek2Siwek say, each expressing it in their own way.
– I have never done such an interference before; I have moved around the topic with tiptoes; it is the first time I have made collages…
The daughter discloses yet another level of her father’s artistic sensitivity. Behind the man, the animals follow. They copulate, settle their needs, suffer, feel and experience. Piercing eyes, violent, wild, animal instincts. Background heroes, suffering in the human world since the dawn of time.
The motif of Pegasus that lost its wings is common in Marian Siwek’s artwork.
– I pasted it to a meadow, onto my drawing. I associated such a meadow with freedom, nature, love. When we go out to the meadow, we are free. There is smell, there are worms – fantastic creatures. I think that the rider does not leave at all.
Art is lively, unpredictable, manuscripts do not burn and drawings do not sink. People do not leave for good. On Iwona Siwek-Front’s collages the begging woman cut out from Marian Siwek’s work appears with her brother. Many of the artist’s drawings sank in the flood that hit her studio, yet it became just another inspiration for her to seek for new techniques and ways of expression.
Iwona Siwek-Front started to cut out pieces of the works than had been flooded or damaged to create new images. The art is also the continuity. She is interested in where this modern brain overloaded with information and wellness flows to. The conversation on the brain conducted with Professor Jerzy Vetulani has been suddenly broken off too…
Where is a man today? What has remained is a series of questions. What is this all for – the workshop, the brush stroke prolonging her father’s life?
The father does not respond. The rider stares at the meadow.